Posledice obolјevanja od COVID-19 u velikom broju slučajeva uključuju perzistirajuće simptome i medicinske komplikacije koje mogu trajati mesecima nakon početnog oporavka od bolesti.
Sistematski pregled I meta-analize dostupnih studija ukazuju da čak 80% zaraženih pacijenata sa SARS-CoV-2 razvije jedan ili više dugotrajnih simptoma. Među najčešćim simptomima nalaze se umor (58%), glavobolja (44%), poremećaj koncentracije i pamćenja (27%), gubitak kose (25%) i poteškoće pri disanju (24%). Spominju se i respiratorni simptomi (kašalj, nelagodnost u grudima, plitko disanje, apnea u snu i plućna fibroza), kardiovaskularni (aritmije, miokarditis, hipertenzija), neurološko-psihološki (demencija, depresija, anksioznost, poremećaji spavanja opsesivno-kompulzivni poremećaji), promene određenih parametara u krvnoj slici, kao i nespecifični poput gubitka mirisa, zujanja u ušima, poteškoća u gutanju i noćnog znojenja.
Apoteka je mesto prevencije, nege, savetovanja, lečenja i praćenja pacijenata, te se nametnula potreba organizovanja post-COVID savetovališta koje bi pacijentima bilo dostupno u obliku edukativne usluge, zasnovane na naučnim dokazima, uz traženje konkretnih rešenja za saniranje simptoma, obnovu sluzokože, kože, funkcionalni oporavak čula i organa, kao i pomoć u održavanju mentalnog, respiratornog i kardiovaskularnog zdravlja, uopšteno rekonvalescenciji.
Razvoj preventivnih mera za ozbiljnije komplikacije, kao i tehnika rehabilitacije i strategija upravljanja terapijom, samolečenjem i stanjem pacijenata, pronalazićemo kroz dugotrajnu brigu o osobama koje su preležale COVID-19. Magistar farmacije, zajedno sa svojim timom, u saradnji sa drugim pružaocima zdravstvene zaštite, može odigrati ključnu ulogu u postizanju ovih ciljeva.
